Signalni molekul azot monoksid (NO) najpoznatiji je po svojoj sposobnosti unapređivanja sportskih performansi povećanjem protoka krvi ka mišićnom tkivu. Povećanje protoka krvi dovodi više esencijalnih nutrijenata i kiseonika vežbanim mišićima, istovremeno uklanjajući metaboličke otpadne materije. Sve zajedno, to poboljšava funkcionisanje i izdržljivost mišića. NO podstiče uvećan protok krvi uključivanjem kaskada ćelijskih signala koji opuštaju glatke mišiće u zidovima arterija, zbog čega se one šire (ili „otvaraju“) – propuštajući više krvi.
NO PODSTIČE RAST MIŠIĆA UZ SMANJENJE MASNOG TKIVA
Uz regulaciju protoka krvi, ispostavilo se i da je NO suštinski bitan regulator nekoliko dodatnih funkcija koje unapređuju sveukupan odgovor organizma na trening. Specifičnije, NO je značajan regulator telesne kompozicije (sastava tela) jer poboljšava anaboličke efekte hormona insulina – što vodi većoj mišićnoj masi. Pored toga, NO može da smanji telesne masnoće putem povećanja oksidacije masnih kiselina. Nekoliko istraživanja potvrdilo je da suplementacija jedinjenjima koja pokreću stvaranje NO u organizmu povećava mišićnu masu uz istovremeno smanjenje masnog tkiva. Dodatne sutudije na životinjama pokazale su i da jedinjenja koja dovode do stvaranja NO pokreću i proces termogeneze – koja povećava potrošnju energije, dalje podstičući gubitak telesnih masnoća.
CITRULIN SNAŽNO UVEĆAVA PROIZVODNJU NO I KARDIOVASKULARNE PERFORMANSE
NO nastaje iz aminokiseline arginina, zbog čega se izvorno verovalo da veći unos arginina vodi povećanju formiranja NO. Ispostavilo se, međutim, da se arginin slabo apsorbuje u crevima i brzo razlaže u jetri – što sve zajedno značajno smanjuje njegov kapacitet uvećanja NO. S druge strane, aminokiselina citrulin, koja se u organizmu pretvara u arginin, se odlično usvaja u crevima, a u jetri ne dolazi do njene rapidne razgradnje. To čini citrulim mnogo efikasnijim sredstvom za povećanje produkcije NO – a time i performansi mišića.
Izraženiji uticaj citrulina na nivoe NO u odnosu na arginin jasno je demonstriran u istraživanju Osovske i saradnika (2004): pokazano je da citrulin dovodi do bitno veće količine arginina u krvotoku i mišićnom tkivu u poređenju sa argininom ili placebom.
Druga studija (Švedhelm i saradnici, 2008) pokazala je isto: citrulin stvara više nivoe arginina u telu, čime podstiče i nastanak više NO – koji potom obavlja signalnu aktivnost u pogledu širenja krvnih sudova i drugih dobrobiti koji od tog širenja zavise. U zbiru, ova istraživanja pokazuju da je, u cilju podsticanja proizvodnje NO u telu, citrulin optimalan izbor.
Stiven Bejli i kolege sa univerziteta Egzeter u Velikoj Britaniji (2015) otkrili su da suplementacija citrulinom (6 grama dnevno) snižava krvni pritisak, ubrzava usvajanje kiseonika tokom treninga, povećava performanse u sportovima izdržljivosti, kao i toleranciju na visokointenzivne treninge u teretani – nesumnjivo baš zbog uticaja na nastanak NO i posledičnu dilataciju krvnih sudova.
Pomenuću još jedno istraživanje (Perez-Gvisado i Džejkmen, 2010), koje je ispitivalo efekat samo jedne (akutne) doze citrulin malata (CM) na izvođenje ravnog potiska sa klupe (benč presa) i smanjenje bola u mišićima nakon treninga. Jedna grupa ispitanika unela je po 8 grama CM, a druga placebo. Kod CM grupe, broj ponavljanja se značajno povećao (za čak 52,9%), a zabeležen je i 40% manji bol u mišićima nakon 24 i 48 sati od treninga. Istraživači su zaključili da CM povećava performanse u anaerobnim vežbama visokog intenziteta sa kratkim pauzama između serija, i smanjuje bol u mišićima nakon treninga.
JOŠ JEDAN NAČIN POVEĆANJA NO
Na kraju, zanimljiv podatak. Uz biosintezu NO iz arginina, i nitrati u ishrani mogu poslužiti kao supstrat za stvaranje NO putem njihove hemijske redukcije. Dakle, veći nivoi nitrata u ishrani – više NO. A jedan od izvora prepunih nitrata je – cvekla. Nekoliko istraživanja pokazalo je da redovan unos cvekle značajno povećava intenzitet treninga i eksplozivnost – kao posledica redukovanja nitrata iz cvekle u NO.
Izvori:
Hill BG, et al. What part of NO don’t you understand? Some answers to the cardinal questions in nitric oxide biology. Journal of Biological Chemistry 2010;285:19699-19704.
Sansbury BE, Hill BG. Regulation of obesity and insulin resistance by nitric oxide. Free Radical Biology and Medicine 2014;73C: 383-399.
Lucott I, et al. Beneficial effects of a long-term oral L-arginine treatment added to a hypocaloric diet and exercise training program in obese, insulin-resistant type 2 diabetic patients. American Journal of Physiology-Endocrinology and Metabolism 2006;291:906-912.
Osowska S, et al. Citrulline increases arginine pools and restores nitrogen balance after massive intestinal resection. Gut 2004;53:1781-1786.
Schwedhelm E, et al. (2008). Pharmacokinetic and pharmacodynamic properties of oral L-citrulline and L-arginine: impact on nitric oxide metabolism. British Journal of Clinical Pharmacology 2008;65:51-59.
Bailey SJ, et al. l-Citrulline supplementation improves O2 uptake kinetics and high-intensity exercise performance in humans. Journal of Applied Physiology 2015;119:385-95
Pérez-Guisado J, Jakeman, PM. Citrulline malate enhances athletic anaerobic performance and relieves muscle soreness. Journal of Strength and Conditioning Research 2010;24:1215-22.
