Laktozna intolerancija predstavlja poremećaj koji se karakteriše nemogucnošću varenja laktoze (mlečnog šećera) iz mleka i mlečnih proizvoda usled deficita odgovarajućeg enzima - laktaze. Smanjeno stvaranje laktaze javlja se kod velikog broja ljudi, ali samo onda kada postoje izraženi znaci i simptomi poremećaja govori se o laktoznoj intoleranciji.
Ovo je relativno čest poremećaj (ima ga 8 % stanovništva) i najčešće nije opasan, ali zna biti vrlo neprijatan.
Simptomi laktozne intolerancije
Normalno, nakon unošenja, laktoza biva razgrađena od strane laktaze (enzima koji sekretuju ćelije tankog creva) do prostih šećera, glukoze i galaktoze, koji se u tankom crevu, apsorbuju i ulaze u krvotok. Kada organizam ne proizvede dovoljno enzima, biva razgrađen samo deo laktoze, nesvareni deo koji sa sobom povlači vodu i odlazi dalje u debelo crevo, gde podleže procesu fermentacije pri čemu dolazi do oslobađanja gasova. U kliničkoj slici, simptomi počinju da se javljaju 30 min do 2 sata nakon obroka kao:
- Mučnina, ponekad i povraćanje
- Bolovi i grčevi u stomaku
- Nadimanje
- Dijareja (prolivasta stolica)
- Meteorizam (gasovi u crevima)
- Hipoglikemija, najčešće kod dece
O primarnoj laktoznoj intoleranciji najčešce mislimo kada govorimo o ovom poremećaju. Javlja se kao posledica prirodnog starenja i sniženja nivoa enzima laktaze. Normalno se najviše količine enzima proizvode na rođenju kada je mleko primarni izvor hrane, pa se postepeno smanjuju kako hrana postaje raznovrsnija što moze da dovede do ispoljavanja simptoma intolerancije.
Sekundarna laktozna intolerancija nastaje usled oštećenja intestinalne sluzokoze i redukcije njene funkcionalne površine, najcesce kod celijakije, Kronove bolesti ili operacija i uglavnom je tranzitorna (povlaci se nakon resavanja osnovna bolest).
Urodjena (kongenitalna) laktozna intolerancija je vrlo redak oblik, koji se nasleđuje, autozomno recesivno kroz generacije, i najčešđe se javlja kod prevremeno rođene dece.
Da li je osoba netelorentna na laktozu najjednostavnije se može utvrditi izbegavanjem mlečnih proizvoda kao što su mleko, sir, jogurt i sladoled i praćenjem da li će simptomi nestati.
Ukoliko, nakon nedelju dana neunošenja mlečnih proizvoda, osoba popije čašu mleka i grčevi i dijareja se vrate, sva je verovatnoća da pati od laktozne intolerancije.
Drugi, objektivniji način je da vam doktor odradi test disanja. Naime, tokom bakterijske razgradnje laktoze u debelom crevu, bakterije ispuštaju hidrogen u krvotok, a taj hidrogen se može meriti u izdahnutom vazduhu. Kada su deca i bebe u pitanju, moze se uraditi i test kiselosti stolice.
Preporuke
Simptome intolerancije možete kontrolisati pažljivo birajući dijetu koja ograničava mlečne proizvode, ali nažalost, ne postoji efikasan način da se poveća produkcija laktaze u crevima.
-
Smanjiti upotrebu mleka i mlečnih prozivoda, ali povećati unos kalcijuma, vitamina D, riboflavina i proteina. Rezultati brojnih studija pokazali su da 12 do 15 g laktoze dnevno (1 čaša mleka) može podneti većina.
-
Umesto kravljeg mleka uzimati kravlje mleko bez laktoze, sojino ili kozije mleko koje ima 10% manje laktoze.
-
Piti male količine mleka uz obroke kako bi se usporilo otpuštanje laktoze iz mleka i omogućilo lakše varenje.
-
Konzumirati mlečne prozivode koji imaju nizak udeo laktoze, poput svežeg ili švajcarskog sira.
-
Iako je jogurt mlečni proizvod, mnogi ljudi sa netolerancijom na laktozu ne doživljavaju simptome nakon konzumacije zbog prisustva bakterija u istom.
-
Čitati sastav namrinica sa oprezom. Ako je mleko na popisu, izbegavati je ili jesti u malim količinama.
-
Ukoliko je osoba preosetljiva na mleko, a ne želi ga izbaciti iz upotrebe, preporucžčuje se uzimanje enzima laktaze, koji dolazi u kapsulama ili tabletama i konzumira se pre obroka.
-
Probiotik, koji je pored jogurta moguće naći i u kapsulama, takođe može dati olakšanje.
Na kraju, treba znati da intolerancija laktoze nije isto što i, alergija na mleko. Alergija na mleko podstaknuta je reakcijom imunog sistema i često može biti opasna po život. Nasuprot tome, laktozna intolerancija je manje ozbiljna i ogranizena na digestivne simptome.
Literatura korišćena u izradi teksta
1: Wilt TJ, Shaukat A, Shamliyan T, Taylor BC, MacDonald R, Tacklind J,Rutks I, Schwarzenberg SJ, Kane RL, Levitt M. Lactose intolerance, and health. Evid Rep Technol Assess (Full Rep). 2010 Feb;(192):1-410.
2: Olivier CE, Lorena SL, Pavan CR, Dos Santos RA, Dos Santos Lima RP, Pinto DG, da Silva MD, de Lima Zollner R. Is it just lactose intolerance? Allergy AsthmaProc. 2012 Sep;33(5):432-6. doi: 10.2500/aap.2012.33.3584.
