Bol pete kod dece se javlja u periodu od 8 do 15 godine života, a radi se o Severovoj bolesti. Severova bolest (apofizitis kalkanei) se javlja kod dece koja su fizički aktivna, u periodu intenzivnijeg perioda rasta. Radi se o trakcijskom apofizitisu petne kosti, tj iritaciji zone rasta na kosti.
Kod Severove bolesti bol se javlja na pripoju mišića lista (m. gastrocnemius) na zadnjem delu petne kosti. U periodu intenzivnijeg rasta, u prvoj fazi dolazi do bržeg rasta kosti u odnosu na meka tkiva – mišiće i tetive, zbog čega tetive i mišići postaju zategnuti i skraćeni. Skraćenje mišića pojačava silu delovanja mišićne kontrakcije na njihovom mestu pripoja na kosti. Mesta pripoja tetiva na kostima, u perodu dok traje rast, nisu zarasla još uvek, tako da je moguće delimično odvajanje samog pripoja (ta mesta se nazivaju apofize). Kod fizički aktivne dece – u sportu, koja imaju na treninzima veći broj ponavljanih skokova, trčanja, sprinteva... pojačano je opterećenje pripoja mišića lista na kosti pete. To su sportovi – fudbal, košarka, odbojka, tenis... Iritacija i odvajanje mesta pripoja mišića na kosti,najčešće su mikroskopska, tj nemaju funkcionalne i trajne posledice – to je slučaj kod početnih i blagih do umerenih slučajeva. Kod dece gde bolest duže traje ili je trening uporno forsiran uprkos tegobama, može doći i do delimičnog odvajnja mesta pripoja mišića...
Koji su znaci Severove bolesti?
Glavni simptom je bol i osetljivost zadnje strane pete. Bol se javlja posebno pri hodanju i trčanju. Bol pete se pojačava na dodir ili pri pritisku sa strane na petu. U nekim slučajevima na mestu bola može biti prisutan i vidan otok. Takođe, prisutna je i zategnutost mišića lista, sa otežanim podizanjem stopala na gore. Bol se može smiriti i može proći sa periodom odmora i prekida treninga, a sa povratkom u trening dolazi do vraćanja bola.
Koji je uzrok nastanka Severove bolesti?
Zategnut mišić lista je posledica naglog izduženja kosti podkolenice u periodu brzog rasta. Sa naglim rastom u pubertetu, dolazi do skraćenosti mišića, koji u početku ne prate izduženje kostiju. Zategnuti mišići lista pojačavaju silu trakcije (povlačenja) pri kontrakciji na mestu svog pripoja na petnoj kosti. Iz tog razloga se bolest naziva trakcijski apofizitis. Apofiza je zona rasta na mestu pripoja mišića na kost. Zone rasta su mesta na kosti koja nisu do kraja okoštala i zarasla dok traje period rasta. Na mestu vučenja tetive, dolazi do upale kosti i pojave bolova, a nekada i otoka. Severova bolest je identična trakcijskom apofizitisu kolena – Osgood-Shlaterovoj bolesti. Severova bolest je druga po učestalosti vrsta apofizitisa, posle pomenutog apofizitisa kolena. Ova bolest obično prolazi u periodu do 6 meseci, bez ostavljanja nekih posledica na zdravlje i funkcionalnost deteta...
Kako lečiti Severovu bolest?
Cilj lečenja je smiriti bol i iritaciju apofize, uz postepeno istezanje mišića lista. Potrebna je za početak promena fizičke aktivnosti. Obično je dovoljno smanjiti intenzitet treninga i fizičke aktivnosti da bi došlo do smirivanja tegoba. Treba izbaciti teže delove treninga (sprinteve, skokove, duža trčanja) i ubaciti dozirana istezanja listova posle treninga. Trening se može modifikovati po dužini trajanja, težini treninga i učestalosti treninga. Pa se u cilju lečenja može skratiti trening, olakšati ili smanjiti broj treninga u nedelji....Kod upornijih slučajeva potrebno je napraviti potpuni prekid treninga u određenom vremenskom periodu.
Kako tegobe prolaze i smanjuje se bolnost, doziranje trenažnog opterećenja se pojačava i prilagođava korekcijom treninga – u cilju vraćanja deteta u sport.
Takođe, od velike je koristi nošenje silikonskog uloška podmetača za petu.
Kod težih slučajeva, prekida se fizička aktivnost, do smirenja tegoba. Treniranje u periodu izraženijih tegoba, nosi rizik od odvajanja zone rasta na pripoju mišića na peti.
Postoji mogućnost i primene fizikane tereapije, kako bi se smanjila bolnost na mestu povrede.
Najvažnije je dozirano istezanje mišića lista potkolenice (m. gastroknemius) kako bi se očuvala njegova dužina i elastičnost u periodu intenzivnog rasta kosti. Što je mišić manje zategnut i skraćen, to je manji rizik za nastanak trakcijskog apofizitisa. Istezanje je od velikog značaja preventivno u sprečavanju nastanka ove bolesti, a predstavlja i obavezan sastavni deo lečenja Severove bolesti. Istezanje kod sportista sa prisutnim apofizitisom mora biti blago u početku (bez bola!), diskretno, ne forsirano, kako se ne bi pogoršalo stanje. Mišić je potrebno zagrejati pre istezanja. Kako istezanje napreduje, a tegobe se smiruju, tako se istezanje mišića pojačava.
Preporučuje se plivanje, kao alternativna fiziča aktivnost u periodu lečenja.
Kod težih slučajeva, može se razmatrati kratkotrajno nošenje ortotske longete, kako bi se rasteretilo mesto pripoja i ubrzalo lečenje. Treba napraviti biomehaničku analizu stopala i hoda, kako bi se korigovali određeni deformiteti i nepravilnosti koji mogu pogoršavati Severovu bolest.
Taktika u lečenju Severove bolesti obuhvata:
- modifikacija načina treniranja, trenažnih opterećenja, intenziteta i učestalosti treninga. Obično je dovoljno izbaciti neke segmente treninga koji pojačano opterećuju bolnu regiju (npr skokovi, sprintevi).
- lokalno primena krioterapije, tj masiranje bolnog mesta ledom u periodu bola, posle leda se može namazati hepatrombin ili brufen gel.
- nošenje silikonskog ortotskog uloška – podmetača za petu.
- dozirano istezanje zadnje lože i mišića lista.
- alternativna fizička aktivnost je plivanje i hodanje u bazenu.
