Šta je ganglion?
Ganglion je potkožno izbočenje ili oteklina veličine od nekoliko milimetara do 2cm, ređe veće. Najčešće se javlja na nadlanici u području ručnog zgloba. Na prstima je uglavnom sa bočne strane, ređe sa zadnje (može da se javi na stopalu, još ređe na drugoj lokaciji).
Ganglioni (higromi) predstavljaju čvrste kvržice u predelu tetive ili kapsule zgloba. Ispunjeni su želatinoznim sadržajem , koji su u uskom kontaktu s kapsulom zgloba, tetivom ili tetivnim omotačem. Kad su u kontaktu sa zglobom, postoji komunikacija između zgloba i gangliona – što je uzrok protoka zglobne tečnosti iz zgloba u cistu i punjenje i oticanje gangliona koji se ne može spontano isprazniti.
Ganglion je u kontaktu sa zglobom ili tetivnim omotačem i ispunjen je želatinoznim sadržajem. Okrugao je, oštro ograničen od okoline, jasno izdiže kožu koja se pokreće preko njega. Može da se pojavi od jednom ili postepeno tokom par meseci.
Kako nastaje ganglion?
Mogu nastati u vrlo kratkom vremenu - odjednom (jedan trening, jedan pokret) ili se razvijati nekoliko meseci. Pretpostavlja se da su uzrok ponavljene mikrotraume, odnosno učestale iritacije zgloba, tetiva i tetivnih ovojnica (po tipu overuse repetitivnih pokreta).
Najčešće se javljaju u području šake i ručnog zgloba, ređe u području stopala, a na ostalim lokacijama vrlo su retki. Obično se nalaze površno, tik ispod kože i lako se napipaju.
Češće se javljaju kod žena, najčešće između dvadesete i četrdesete godine života, ali nisu rietki ni kod dece. Većinom se javljaju u predelu šake, na specifičnim lokacijama: najčešće(60 - 70 posto slučajeva) s dorzalne (gornje-nadlanica) strane ručnog zgloba, ali se mogu pojaviti na svakom zglobu šake, ručnog zgloba i prstiju, kao i omotačima fleksornih tetiva (pregibača).
Mogući glavni uzrok nastanka gangliona ručnog zgloba – preopterećenje ručnog zgloba! Pokret prekomernog obima (hiperekstenzija i hiperfleksija šake) u ručnom zglobu povećavaju pritisak u predelu zglobne kapsule ručnog zgloba ili tetiva i izaziva povredu sinovijalnog omotača sa nastankom kile na omotaču tj gangliona zgloba/tetive. Pokret oslanjanja ili pada na šaku u položaju prekomernog savijanja (kao za sklek – hiperekstenzija ili obrnuto – hiperfleksija). Vežbanje sa velikim opterećenjima pri kojima se maksimalnosavija šaka (pregiba/opruža) – dovode do opterećenja zgloba šake koji može uzrokovati nastanak gangliona šake.
Na nastanak gangliona mogu da utiču ponavljane mikrotraume, često vršenje pojedinih pokreta koji dovode do poremećaj toka tečnosti u zglobu i tetivnim omotačima.
Povećanje pritiska u omotačima zgloba i tetiva > na pojedinom mestu nastaje vrećica (kila- ganglion) u kojoj se sakuplja tečni sadržaj.
Tečnost se kreće samo u pravcu ka ganglionu. Ako se uspostavi obrnuti tok ili vrećica pukne ganglion može da nestane, što se dešava kod skoro polovine bolesnika.
Kako prepoznati ganglion?
Najčešći simptom je vidljiva, oštro ograničena loptica veličine do 2cm (nalik na koštanu tvorevinu – neki je smatraju za ’’divlju kost’’) u području ručnog zgloba. Sportista oseća bol, smanjenje pokretljivosti zgloba i smanjenje snage u šaci. Također, mogu pritiskati živce (nervus medianus i nervus ulnaris) sa trnjenjem u prstima ruke, a kad su smeštene sa unutrašnje strane ručnog zgloba, mogu pritiskati ulnarnu i radijalnu arteriju.
Osim izbočenja koje zabrine bolesnika, može da postoji bol čija jačina varira od pacijenta do pacijenta - kod ljudi koji u svom poslu neprekidno koriste šake bol može da bude znatan. U zavisnosti od veličine gangliona i svakodnevne funkcije, pokretljivost i funkcionisanje šake mogu da budu ograničeni što je poseban problem kod nekih profesija...
Lečenje gangliona
Ganglioni slabo reaguju na klasičnu fizikalnu terapiju. Ponekad se dešava da spontano puknu i nestanu. Indikacije za lečenje su bolovi, parestezije (trnci) u šaci, smanjena pokretljivost zgloba, ali i estetski momenat.
Neoperativno lečenje
Savremena metoda lečenja podrazumeva punkciju ciste sa uklanjanjem želatinoznog sadržaja, te primenu elastičnoga kompresivnog zavoja 7 dana. Posle prve punkcije se javlja ponovo ganglion u 80 posto slučajeva, izvode se ponovljene punkcije. Nakon tri, četiri tretmana, postiže se izečenje kod 80 posto sportista. Nakon punkcije, preporučuje se postavljanje imobilizacije ( do tri nedelje). Nakon punkcije gangliona u obzir dolazi i ubrizgavanje kortikosteroida.
Operativno lečenje
Operativno lečenje rezervisano je za bolesnike kod kojih konzervativni pristup nije doneo rezultate. Potrebno je da se ganglion odstrani u celosti. Da bi se to izvelo, operativni zahvat treba da izvede iskusan stručnjak, s obzirom da je reč o šaci koja je izuzetno složen mehanizam. Posle operacije se postavlja imobilizacija zgloba pet do sedam dana, a posle se rade vežbe za podlakticu...
Prevencija nastanka gangliona šake
- jačanje mišića podlaktice (fleksora, ekstenzora – vežbe sa lopticom/gumicom, bučice pregibi, opružanja, rotacije)
- izbegavati pokrete hiperekstenzije/hiperfleksije u ručnom zglobu (npr sklek u neutrolnom položaju)
- držati šaku što više u neutralnom položaju pri izvodjenju vežbi u teretani!!!
