Ahilova tetiva Mišić triceps sure, koji je pregibač (fleksor) stopala, sastavljen je od dva mišića - mišića gastroknemijusa i mišića soleusa. Oni se pripajaju zajedničkom tetivom (Ahilova tetiva) na zadnjoj strain petne kosti (calcaneus). Ahilova tetiva je najsnažnija tetiva u našem telu i za razliku od drugih tetiva nema omotač (peritendineum), već je obavijena tankom opnom (paratenon). Sa zadnje strane nalazi se odmah ispod kože, a sa prednje strane je pokrivena retrokalkanealnom burzom (kesicom koja je štiti od trenja), koja je odvaja od petne kosti (kalkaneus).
Kako dolazi do povrede?
Oboljenja Ahilove tetive se javljaju u sportovima sa dosta trčanja i ponavljanim skokovima (fudbal, ragbi, rukomet košarka). Tendinopatije (povrede tetive) pripadaju grupi sindroma prenaprezanja, odnosno posledica su nesrazmere izmedju trenažnih opterećenja i perioda odmora izmedju treninga.
Uzroci nastanka povrede mogu biti vezani za sportistu ili za uslove treninga:
Unutrašnji uzroci (sportista) - deformiteti stopala stvaraju poremećaj biomehanike pri kretanju što rezultira povećanim opterećenjem Ahilove tetive (udubljeno stopalo, ravna stopala), zategnutost Ahilove tetive (smanjena fleksibilnost mišića gastroknemiusa), deformiteti potkolenice (takozvana O kolena) povećavaju mehanički stres na Ahilovoj tetivi.
Spoljašnji uzroci (uslovi treninga) – neadekvatna sportska obuća (istrošena ili neprimerena oprema), nepravilna podloga (previše tvrda ili neravna), česte promene podloge i nepravilno doziranje treninga (nagla forsiranja intenziteta i obima treninga, nedovoljno odmora izmedju trening sesija, nezagrejanost, preskaknje istezanja na kraju treninga).
Na šta se žali sportista?
Sportista se žali na postepen početak bolova u predelu Ahilove tetive – bolovi koji se javljaju na početku fizičke aktivnosti i smanjuju se tokom treninga. Kasnije se javlja jutarnja ukočenost i bolovi u predelu tetive koji nestaju nakon nekoliko koraka, ponekad se javlja i osećaj škripanja u predelu tetive. Dijagnoza se postavlja na osnovu podataka o početku bolesti i karakteristikama tegoba koje sportista oseća, kao i pregledom sportiste. Lokalno postoji otok tetive i osetljivost na dodir. Tačna dijagnoza se postavlja na osnovu ultrazvučnog pregleda tetive i eventualno magnetne rezonance.
Podela tendinopatija
1) Tendinitis Ahilove tetive – akutna upala tetive, javlja se kao posledica istovremenog delovanja nekoliko faktora (veliko trenažno opterećenje, neravna podloga, nedovoljno odmora), nastaje otok tetive, koja je zadebljala i bolno osetljiva.
2) Entezitis Ahilove tetive upalni proces je lokalizovan na samom pripoju tetive za petnu kost. Ova tendinopatija je upornija od tendinitisa i zahteva duže lečenje. Udruženo sa ovim stanjem može biti i pojava retrokalkanealnog burzitisa.
3) Tendinoza Ahilove tetive – razvija se kao posledica hroničnih oštećenja tetive kada se upalni proces ne zaustavi u akutnoj fazi, rezultat je ponavljanih opterećenja na tetivi tokom dužeg vremena što stvara promenu strukture tetive, tetiva je zadebljala, tvrdja, prisutni su čvorići u tetivi, ovaj sindrom se javlja kod sportista srednjih godina i rekreativaca.
Lečenje tendinopatija
Akutni tretman RICE tretman (rest, ice, compression, elevation) – u prvih 48-72h tretmana povrede tetive primenjuje se tretman krioterapijom (hladjenje) i lokalna primena krema ili gelova za smanjenje otoka (Hepatrombin, Lioton). Ukoliko tegobe nisu jako izražene nije potrebno prekidati sportsku aktivnost, već samo smanjiti intenzitet treninga. U slučaju izraženih tegoba, potrebno je prekinuti trening nekoliko dana do smirenja tegoba.
Rehabilitacija tendinopatija primenjuju se različiti oblici fizikalne terapije – za uklanjanje bolova, smanjenje otoka, razbijanje priraslica, podsticanje regeneracije tkiva. Neophodna je korekcija biomehaničkih nepravilnosti stopala i tehnike sportiste – koriste se ortoze (ulošci za obuću, podmetači za petu), sprovodjenje programa vežbi jačanja mišića i propriocepcije, kao i vežbi istezanja mišića. U slučajevima , koji se ne povlače na primenjenu terapiju razmatra se primena lokalnih infiltracija inekcijama kortikosteroida, medjutim sa tom terapijom treba biti veoma oprezan zbog povećanog rizika od pucanja tetive. Povratak u igru se dozvoljava kada je sportista bez tegoba, loklani nalaz je uredan, mišićna snaga i obim pokreta su adekvatni i simetrični, koristi se podmetač - ortoza za petu.
Prevencija nastanka povrede Ahilove tetive neophodno je korigovati eventualne biomehaničke nepravilnosti koje sportista ima (nepravilnosti stopala, smanjena fleksibilnost mišića potkolenice), pravilno doziranje treninga i dovoljno odmora, obavezno zagrevanje na početku treninga i istezanje na kraju treninga, primena hladjenja lokalno u slučaju bolova posle treninga.
Najvažnije je redovno istezanje Ahilove tetive na kraju treninga, što više godina i sportskog staža to više istezanja. Ovo je osebno vazno za vikend rekreativce (fudbal, košarka, odbojka, tenis) – koji imaju veliki rizik od povrede tetive.
