Povrede mišića posledica su delovanja mehaničke sile na mišić direktno ili indirektno. Mehanička sila dovodi do prekida mišićnih vlakana ili njihovih omotača, dolazi do krvarenja, stvara se krvni izliv (hematom) u mišiću. Povreda mišića i nastanak hematoma smanjuju sposobnost kontrakcije i snagu mišića.
Povrede nastaju ili usled udarca u mišić, ili su posledica snažnih kontrakcija iznad praga elastičnosti mišića: istezanja kontrahovanog mišića, eksplozivne kontrakcije.
Povrede mišića nastaju kao rezultat: a) direktnog udarca u mišić, b) eksplozivnih pokreta (iznenadni brzi ili protiv velikog otpora), c) krutosti (neelastičnosti) mišića – skraćen mišić, d) nezagrejanosti mišića.
Povrede mišića nastaju iznenada i sportista tačno lokalizuje mesto povrede. Glavni simptom povrede mišića je bol, koji se opisuje kao ubod noža. Sportista navodi slabost povredjenog dela, pokretljivost je ograničena i bolna, a u nekim slučajevima i nemoguća.
Znaci povrede mišiča:
-iznenadni oštar bol kao „ubod nožem"
-utisak istegnutosti mišića
-osećaj kidanje mišića
-slabost povređenog mišića
- bol pri istezanju
-pojava udubljenja na mestu povrede
-kontrakcija mišića otežana ili neizvodljiva
-pojava krvnog podliva je siguran znak da se radi o kidanju mišića
Istegnuće mišića
Istegnuće je posledica istezanja mišića preko granice elastičnosti mišićnih struktura. Istegnuće mišića predstavlja oštećenje (pucanje) do 5% mišićnih vlakana. Ovo je blago oštećenje koje zahteva 7-14 dana mirovanja.
Sva istegnuća mišića neophodno je adekvatno lečiti i ispoštovati period mirovanja, jer se često minimalna povreda mišića može iskomplikovati u tešku povredu, koja zahteva dugotrajno lečenje.
Kliničkom slikom dominira bol, koji se umereno pojačava pri kontrakciji ili istezanju mišića, bez promene u snazi mišića. Simtomatologija je blaga i vrlo brzo se takve povrede saniraju, a sportisti se vraćaju svojim sportskim obavezama bez ikakvih komplikacija.
Lečenje: mirovanje nekoliko dana, krioterapija, analgetici (antireumatici), primena elastičnog zavoja i primena fizikalnog tretmana.
Delimični rascep mišića
Kada se na mišić, koji je u maksimalnoj kontrakciji, deluje direkno silom dolazi do cepanja mišićnog tkiva i delimičnog rascepa mišića. Ove povrede su često lokalizovane na mišićno tetivnim prelazima. Kod pucanja mišića najvažnije je sprečiti nastanak hematoma u mišiću. Uzrok ove povrede je obično pogrešno doziranje u treningu i preopterećenje mišića. U trenutku povređivanja sportista oseti oštar bol i nemogućnost pokreta. Ultrazvučni pregled mišića je od velikog značaja u proceni veličine rupturei praćenja sanacije. Ožiljak koji se formira na mestu povrede smanjuje snagu mišića i sposobnost kontrakcije, a povećana je mogućnost ponovnog pucanja mišića. Cilj lečenja je formiranje što kvalitetnijeg ožiljka. Kreće se sa masažama i kineziterapijom u cilju postizanja maksimalne elastičnosti i podizanja snage mišića. Ovo je jedna od najneprijatnijih povreda sportista i postupak izlečenja mora da bude do kraja ispoštovan da ne bi došlo do ponovnog povređivanja i formiranja neelastičnog ožiljka sa priraslicama.
Lečenje: delimične rupture mišića leče se konzervativnim metodama, osim u slučajevima velikih ruptura. Osnovni cilj je da se spreči nastanak grubog ožiljnog tkiva, koje znatno oštećuje funkciju mišića, kao i da se spreči nastanak hematoma i otoka mišića. Ovo se postiže krioterapijom, elastičniom bandažom, mirovanjem sa podizanjem ekstremiteta. Posle trećeg dana početi sa terapijom u cilju poboljšanja lokalne cirkulacije, pospešiti resorpciju hematoma, uspostaviti fiziološku pokretljivost i poboljšati mišićnu snagu.
Potpuni rascep mišića
Nastaje sličnim mehanizmom kao parcijalna ruptura, stim što veća sila deluje na mišić, koja ga cepa u celini. Javlja se jak bol i masivni otok sa potpunim gubitkom funkcije mišića (ne mogućnost kontrakcije).
Lečenje: Potrebno je napraviti procenu da li primarno krenuti sa operativnim lečenjem, ili prednost dati konzervativnim procedurama. Posle operacije obavezna je imobilizacija, a potrebno je krenuti sa ranom kineziterapijom. Zarastanje mišića je sporije ako je imobilizacija duža, jer nema prirodne stimulacije. Svako ožiljno mesto na mišiću kod sportista izaziva smanjenje kontraktilnost i elastičnost mišića, a mogućnost ponovnog povređivanja je mnogo veća.
Fizikalna terapija se počinje tokom druge nedelje od postavljene imobilizacije, a primenjuje se magnetoterapija i laseroterapija u cilju razmekšavanja ožiljka. Nakon skidanja imobilizacije nastaviti sa kineziterapijom i fizikalnim tretmanom. Pre povratka u trening, treba uraditi ultrazvučnu kontrolu (proveriti stanje ožiljka), ispitati obim pokreta i snagu mišića.
Kako smanjiti rizik od povrede mišića?
-
Obavezno zagrevanje pre sportske aktivnosti. Ono povećava cirkulaciju u mišiću, podiže temperaturu, metaboličke procese i elastičnost mišića. Ovim se mišić priprema za fizičke napore i značajno se smanjuje rizik od nastanak povrede mišića.
-
Trening završiti cool down-om, što pomaže mišićima da se brže oslobode štetnih metaboličkih produkata nastalih tokom fizičke aktivnosti. U ovu fazu treninga treba uključiti obavezno istezanje mišića!!!
-
Voditi računa o snazi i elastičnosti mišića. Mišić koji je dobro prethodno pripremljen, spreman je da izdrži napore treninga i takmičenja. Slabija snaga mišića dovodi do poremećaja koordinacije, što može dovesti do povrede mišića. Takodje, nedovoljno elastičan mišić je sklon povredama!!!
-
Pravilna ishrana i suplementacija imaju važnu ulogu u prevenciji sportskih povreda. Popunjavanje depoa ugljenih hidrata obezbedjuje energiju za mišićne kontrakcije. Sportski napici obezbedjuju nadoknadu energetskih izvora tokom napornih treninga. Suplementacija aminokiselina i proteina obezbedjuje gradivo za oporak i izgradnju mišića nakon treninga. Glutamin sprečava razgradnju mišića i čuva ga od oštećenja. Suplementacija glukozaminom i kolagenom pomaže u izgradnji kvalitetnog vezivnog tkiva. Neposredno nakon treninga naši mišići su žedni i gladni spremni da upijaju kao sundjeri. Zato je jako važna pravilna nadoknada nakon treninga – tečnosti, UH, aminokiselina i proteina.
