Mišić popliteus (m. popliteus) je mali mišić zadnje strane zgloba kolena. Povreda ovogmišića uzrokuje pojavu bola sa zadnje strane kolena. MIšić popliteus se pripaja gornjim krajem (tetivom) na spoljašnjem kondilu butne kosti (lateralni kondil femura), a donjim krajem na unutrašnjoj strain kosti potkolenice (tibija). Kontrakcija mišića popliteusa izaziva pokret pregibanja (fleksije) zgloba kolena sa istovremenom unutrašnjom rotacijom potkolenice.
Uloga popliteusa u pokretima kolena:
- otključava zglob kolena
- stabilizuje zglob kolena
Mišić popliteus vrši unutrašnju rotaciju potkolenice pri početnom pregibanju (fleksiji) kolena – otključava zglob kolena (tibio-femoralni zglob). Pri pokretima kolena mišić popliteus se ponaša kao stabilizator kolena – stabilizator u poprečnom i prednje-zadnjem pravcu.
Popliteus stabilzuje koleno u prednje-zadnjem pravcu – sprečava klizanje butne kosti napred pri čučnju ili hodanju nizbrdo. Takođe, kao stabilizator popliteus sprečava klizanje butne kosti bočno u stranu pri kretanju u stranu (varus stres). Kontrakcija popliteusa i povlači lateralni meniskus unazad pri pokretima savijanja noge, čime sprečava impingement u zglobu kolena.
Povrede mišića popliteusa
Povreda popliteusa može nastati kao posledica akutne povrede (pokret ili udarac) ili kao posledica prenaprezanja (overuse syndrome).
- Akutne povrede mišića popliteusa nastaju kao posledica snažne sile koja deluje na koleno. Povreda nastaje pod dejstvom sile koja dovodi do hiperekstenzije kolena ili deluje na koleno od unutra prema spolja – otvara zglob kolena prema spolja (varus stress). Povreda mišića popliteusa je često udružena sa povredom – zadnjeg ukrštenog ligament (LCP) ili povredom zadnje-spoljašnjeg segmenta kolena (posterolateral corner injury) što obuhvata povrede većeg broja struktura kolena.
- Povrede prenaprezanja mišića popliteusa – nastaju postepeno i najčešće kod treninga trčanja. Ova povreda nastaje kao posledica biomehaničkih nepravilnosti koštano-mišićnog sistema za kretanje (lokomotorni sistem) i skraćenosti mišića zadnje lože.
Biomehanički uzroci nastanka sindroma popliteusa:
- genu recurvatum – slabost mišića zadnje lože ili gastroknemijusa (mišić listova potkolenice) stvara predispoziciju za unazad isturenih kolena (recurvatum). Izbačenost kolena u nazad pjačno opterećuje mišić popliteus koji stabilizuje koleno prema otvaranju u nazad.
- genu varum (o noge/kolena) – slabost mišića rotatora kuka i iliotibijalne trkae prave predispoziciju za nastanak prema spolja isturenih kolena (o/varus kolena). Izbačenost kolena prema spolaj pojačano opterećuje mišić popliteus koj stabilizuje koleno u otvaranju prema spolja.
Simptomi povrede mišića popliteusa:
- bol sazadnje strane kolena
- bol pri pritisku zadnjeg dela kolena
- pregibanje potkolenice pri spoljašnjoj rotaciji potkolenice – izaziva bol!
- udružena skraćenost zadnje lože
- puno opružanje kolena (ekstenzija 180) može biti bolna
- bol se pojačava pri trčanju nizbrdo
Kako lečiti povredu popliteusa?
- Primena krioterapije – neposredno posle nastanka povrede treba primeniti masažu ledom bolnog mesta. Led se primenjuje lokalno na mesto bola u trajanju od 7-10min/svakog sata u prvih 24-48h (akutne povrede). Kod povreda prenaprezanja – krioterapiju treba primenjivati u slučaju bola 2-3x/dan 5-7 dana.
- Prekid aktivnosti/opterećenja – u trajanju bolne faze potrebno je prekinuti opterćivanje kolena. Nije neophodno prekinuti sve aktivnosti, nego samo opterećenja i aktivnosti koji izazivaju bol.
- Primena fizikalne terapije – primenjuju se različiti modaliteti fizikalne terapije (TENS, magnetoterapija, ultrazvučna masaža sa sonoferozom aktivnih gelova, laseroterapija...) u cilju smanjenja bola, upale, otoka, krvnog izliva, podsticanja procesa zarastanja, regeneracije...
- Vežbe istezanja zadnje lože – kada su se smirili bolovi pri pokretima, treba početi sa postepenim vežbama istezanja zadnje lože. Vežbe istezanja treba raditi za zadnju ložu, kvadriceps, rotatore kuka i mišiće lista potkolenice.
- Vežbe jačanja mišića – kada se smire tegobe i obezboli se koleno, treba početi sa postepenim vežbama jačanja mišića noge. Na prvom mestu se treba fokusirati na jačanje mišića zadnje lože, kvadricepsa, rotatora kuka. Vežbe jačanja mišića se primenjuju prvo u vidu izometrijskih kontrakcija, posle čega se prelazi na vežbe zatvorenog i otvorenog kinetičkog lanca,a na kraju programa rehabilitacije se radi na propriocepciji. Vežbe jačanja moraju biti praćene vežbma istezanja (posebno mišića zadnje lože)
